Οδεύοντας προς την ολοκλήρωση του προγράμματος "Όρος ΚΕΡΚΙΝΗ (ΜΠΕΛΕΣ). Φυσική κερκίδα παρακολούθησης φυσικών και ιστορικών τεκταινομένων της περιοχής των ΣΕΡΡΩΝ", υλοποιούμε μια διαθεματική προσέγγιση της ιστορικής συνιστώσας του προγράμματος.
1. Η Μάχη στο ΚΛΕΙΔΙ το 1014
Σημαντικό γεγονός αποτελεί η μάχη στο Κλειδί που κατά την πιο πιθανή εκδοχή διεξάγεται στα στενά του Ρούπελ. Ο Βασίλειος ο Β΄ ο Βουλγαροκτόνος κατατροπώνει τον Τσάρο των Βουλγάρων Σαμουήλ το 1014. Ο Βασίλειος τιμώρησε με τύφλωση τους χιλιάδες Βούλγαρους αιχμαλώτους, ως υπηκόους του και βυζαντινούς πολίτες και όχι ως εχθρούς της Αυτοκρατορίας, πράξη σύμφωνη με την βυζαντινή νομοθεσία απέναντι σε κάθε βυζαντινό πολίτη που θα προέβαινε σε επαναστατική ενέργεια.
2. Ο Μακεδονικός αγώνας στην περιοχή του ΜΠΕΛΕΣ
Ο Λαός του Νομού Σερρών και ειδικά στην περιοχή του ΜΠΕΛΕΣ λόγω των κοινών Συνόρων είχε στην αρχή να αντιμετωπίσει την Βουλγαρική προπαγάνδα. Δηλαδή την προσπάθεια των Βουλγάρων να πείσουν όσους κατοίκους μιλούσαν σλαβικά, ότι ανήκαν στη Βουλγαρική φυλή και ότι η μοναδική ελπίδα να απαλλαγούν από τους Τούρκους ήταν να ενταχθούν στην Βουλγάρικη εξαρχία (ονομασία της αποσχισθείσας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Βουλγάρικης εκκλησίας), να αποκτήσουν την Βουλγαρική υπηκοότητα και να ενωθούν με τη Βουλγαρία. Όταν οι Βούλγαροι είδαν ότι η προπαγάνδα μόνη της δεν έφερνε θετικό γι‘ αυτούς αποτέλεσμα προέβησαν σε απερίγραπτες θηριωδίες κατά των Ελλήνων κατοίκων του νομού Σερρών. Οι φοβερές καταπιέσεις, ωστόσο, τα βασανιστήρια, οι εμπρησμοί και οι φριχτές δολοφονίες δεν φάνηκαν ικανές να αλλοιώσουν το εθνικό φρόνημα των Ελλήνων.
3. Η Μάχη της Βέτρινας (Νέο Πετρίτσι Σερρών)
Ελληνοβουλγαρική ένοπλη σύγκρουση, κατά τη διάρκεια του Β' Βαλκανικού Πολέμου (26 και 27 Ιουνίου 1913) στην περιοχή της πέτρινης τοξωτής γέφυρας του Στρυμόνα στο νέο Πετρίτσι Σερρών. Είναι γνωστή και ως Μάχη του Δεμίρ Χισάρ (Σιδηρόκαστο Σερρών). Με τη νίκη του ο ελληνικός στρατός ανάγκασε τους Βουλγάρους να εγκαταλείψουν την ευρύτερη περιοχή των Σερρών, με αποτέλεσμα να γίνει δυνατή η απελευθέρωση της Ανατολικής Μακεδονίας. Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός της Βυρώνειας, υπήρξε το 1913 έδρα του Ελληνικού Στρατηγείου, κατά το τέλος του Β' Βαλκανικού Πολέμου. Εδώ ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος μαζί με τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο δέχτηκε την 1 Ιουλίου 1913 την αντιπροσωπεία της Βουλγαρίας για να υπογραφεί η συνθήκη ανακωχής μετά την νίκη της Ελλάδας. Ως θέση του στρατηγείου θεωρείται ο πλάτανος του Σιδηροδρομικού Σταθμού Βυρώνειας όπως μαρτυρεί η από τότε τοποθετείσα αναμνηστική πλακέτα.
4. Κατοίκηση των Χωριών του Μπέλες από Μικρασιάτες πρόσφυγες.
Πριν το 1932 το μεγαλύτερο μέρος της πεδιάδας των Σερρών ήταν ελώδης μιας και στο βόρειο τμήμα της υπήρχε στους πρόποδες του Μπέλες η αβαθής λίμνη πρασιάδα στην θέση της λίμνης Κερκίνης και στο νότιο τμήμα της η λίμνη του Αχινού. Οι οικισμοί με ελάχιστους κατοίκους βρισκόταν στο Μπέλες σε ασφαλές υψόμετρο. Η κοίτη του Στρυμόνα και των παραποτάμων του δεν ήταν μόνο μια και δημιουργούνταν αβαθείς μαιανδρισμοί με αποτέλεσμα τα συχνά πλημμυρικά φαινόμενα. Στη δεκαετία του ’20, και μετά την Μικρασιατική καταστροφή, 85000 κατατρεγμένοι πρόσφυγες, φτάνουν στην περιοχή των Σερρών και στα χωριά κοντά στους υγρότοπους, πληροφορούνται ότι ο τόπος είναι καρπερός κι οι λίμνες έχουν ψάρι, εδώ εναποθέτουν τις ελπίδες για το μέλλον τους, δουλευταράδες καθώς ήταν, την σκληρή εργασία δεν την τρόμαξαν, τρόμαξαν, όμως, την ελονοσία που πραγματικά τους αποδεκάτισε, ασυνήθιστοι καθώς ήταν στην αδυσώπητη αυτή ασθένεια. Την ίδια δεκαετία το Ελληνικό Δημόσιο εντάσσει την περιοχή σε ένα πρόγραμμα αποξηράνσεων που κύριους στόχους είχε την απόκτηση καλλιεργήσιμης γης και την άρδευση της, την αντιμετώπιση των πλημμυρών μα και την καταπολέμηση της ελονοσίας και έτσι, το 1932 ολοκληρώνεται η κατασκευή του πρώτου φράγματος του Στρυμόνα. Οι πρόσφυγες προερχόμενοι από τόπους με μακραίωνη πολιτισμική παράδοση, μετέφεραν στην νέα τους πατρίδα τον πολιτισμό τους, εργάζονται στην εκτέλεση μεγάλων έργων από την αμερικανική εταιρία ULEN για την λίμνη Κερκίνη (1932-36) και τη κατασκευή των οχυρών Μεταξά επίσης 4 χρόνια (1936-40). Σημειωτέο ότι ήδη για 30 χρόνια όλη η περιοχή, συνδέεται με σιδηροδρομική γραμμή παράλληλη στο Μπέλες με τα μεγάλα αστικά κέντρα, κάνοντας εύκολη την μετακίνηση επιβατών και την μεταφορά εμπορευμάτων. Στην περιοχή του Σιδηροδρομικού Σταθμού Ποροΐων δεν υπήρχαν σπίτια, παρά μόνο ελάχιστα καταστήματα ντόπιων, τα οποία εξυπηρετούσαν τους επιβάτες του τρένου. Ωστόσο, μετά τη μόνιμη εγκατάσταση των προσφύγων, και την επίσημη ίδρυση της Κοινότητας Ροδόπολης το 1926 με σχετικό Διάταγμα, παρουσιάστηκε κατακόρυφη αύξηση του αριθμού των καταστημάτων, της παροχής υπηρεσιών, του εμπορίου και των κατασκευών. Το 1935 ηλεκτροφωτίστηκε το χωριό Πορόϊα από αυτόνομη πετρελαιοκίνητη μονάδα και ήταν από τα λίγα μέρη της Ελλάδας με αυτήν την δυνατότητα.
5. Τα ΟΧΥΡΑ της γραμμής ΜΕΤΑΞΑ στο όρος ΚΕΡΚΙΝΗ αποτέλεσαν σύγχρονες αλλά και ΑΠΟΡΘΗΤΕΣ ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ ΤΟΥ ΒΟΡΑ
Το Μπέλες στα βόρεια της κορυφογραμμής, προς τη Βουλγαρία, είναι ομαλό και συνεχίζεται σχεδόν πεδινό. Αντίθετα στα νότια, προς την Ελλάδα είναι απότομο, με διαδοχικά υψώματα, επίσης απότομα και κατηφορικά. Όποιος κατείχε την κορυφογραμμή ή τα υψώματα, ήταν σχεδόν απόρθητος από τα νότια (από την Ελλάδα), ενώ ήταν ευπρόσβλητος από τα βόρεια (από τη Βουλγαρία). Tα οχυρά αυτά είχαν κατασκευασθεί, για την αμυντική θωράκιση της Ελλάδας από βουλγαρική επίθεση, επειδή την περίοδο εκείνη, 1936-1940, η Βουλγαρία ήταν έξω από το Βαλκανικό Σύμφωνο Φιλίας και επιζητούσε να ξαναπάρει τα ελληνικά εδάφη που είχε καταλάβει αλλά δεν είχε καταφέρει να κρατήσει κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1913). Το Μάρτιο του 1941 η Βουλγαρία προσχώρησε στον Άξονα Γερμανίας Ιταλίας Ιαπωνίας με τη δελεαστική υπόσχεση ότι θα της παραχωρούνταν ολόκληρη η Ανατολική Μακεδονία και η Δυτική Θράκη. Στην περιοχή του Μπέλες βρίσκονται τα οχυρά Ποποτλίβιτσα (Παπαδοπούλα), Ιστίμπεη (Οχυρό), Κελκαγιά (Σπανή Πέτρα), Αρπαλούκι ( Στήριγμα), Παλιουριώνες, Ρούπελ. Το Οχυρό Ιστίμπεη απέχει 16 χιλιόμετρα από το Νέο Πετρίτσι, 250 περίπου μέτρα από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα και βρίσκεται σε υψόμετρο 1.339 μέτρων. Το Ρούπελ, κατασκευασμένο στις δυτικές πλαγιές του όρους Άγγιστρο στον ποταμό Στρυμόνα, μαζί με το οχυρό Παλιουριώνες εξασφάλιζαν τη στενωπό. Οι εργασίες άρχισαν στο όρος Κερκίνη το 1936. Η στρατηγική, η τακτική σχεδίαση, η τεχνική εκτέλεση σχεδιάστηκαν στο σύνολό τους από Έλληνες αξιωματικούς του μηχανικού και με την τακτική υποστήριξη αξιωματικών του πεζικού και του πυροβολικού. Η σχεδίαση και υλοποίηση ήταν καθαρά έργο των Ελλήνων αξιωματικών του μηχανικού με τη βοήθεια αποκλειστικά ελληνικών κατασκευαστικών εταιρειών και την τεχνική υποστήριξη και συμβολή του ΕΜΠ.Tα έργα αποτελούνταν κυρίως από υπόγειες σήραγγες που περιλάμβαναν επιμέρους επίγεια οχυρά συγκροτήματα, με παρατηρητήρια, πυροβολεία και πολυβολεία κ.λπ. καθώς και μία τεράστια ανάπτυξη αντιαρματικών τάφρων, ζωνών αντιαρματικών σιδηροπηγμάτων και σκυροδέματος σε διπλές και τριπλές γραμμές ανάσχεσης, που στο σύνολό του για την εποχή του και με τα τότε ελληνικά δεδομένα αποτέλεσε ένα τιτάνιο έργο. Οι υπόγειες εγκαταστάσεις κάθε οχυρού περιλάμβαναν διοικητήριο, θαλάμους αξιωματικών, θαλάμους οπλιτών, τηλεφωνικό κέντρο, μαγειρείο, δεξαμενές νερού, χώρους υγιεινής, αποθήκες τροφίμων (για 15 μέρες), χειρουργείο, φαρμακείο, συστήματα αερισμού, φωτισμού (γεννήτριες, λάμπες πετρελαίου, φακούς κ.ά.), αποχέτευση, εξωτερικές θέσεις μάχης, αντιαρματικά κωλύματα, θέσεις αντιαεροπορικών όπλων κ.ά. Το οχυρό Ρούπελ είναι ένα από τα μεγαλύτερα. Καλύπτει 6 χιλιόμετρα. Στον τοίχο πάντα υπάρχει μια ανάγλυφη κόκκινη λωρίδα. Όταν την έχεις στο δεξί σου πλευρό προχωρείς προς τα μέσα και στ’ αριστερό προς τα έξω.Στις 6 Απριλίου 1941 ξεκίνησε η επίθεση του Γερμανικού στρατού εναντίον της Ελλάδας με το συνθηματικό όνομα «ΜΑΡΙΤΑ».Παρά την ηρωϊκή αντίσταση των οχυρών, που «δεν παραδίνονται, καταλαμβάνονται» όπως είπε ο διοικητής τους, η γραμμή υπερφαλαγγίστηκε τελικά, όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν στην Ελλάδα από την Γιουγκοσλαβία.
Στο ΒΙΝΤΕΟ που ακολουθεί, εμφανίζονται αδημοσίευτες φωτογραφίες που μας προμήθευσε και έδωσε άδεια δημοσίευσης ο Ιστορικός, συγγραφέας, ερευνητής και τέως Διοικητής των οχυρών ΡΟΥΠΕΛ, Συνταγματάρχης εν αποστρατεία κος ΚΟΤΡΙΔΗΣ ΗΛΙΑΣ, τον οποίον το Γυμνάσιο Κοίμησης, Θερμά ευχαριστεί.
6. ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΣ - ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΟ ΟΡΟΣ ΚΕΡΚΙΝΗ ΚΑΙ ΕΜΑΣ ΤΟΥΣ ΙΔΙΟΥΣ...
Ύστερα από ενδελεχή έρευνα, βασιζόμενοι σε μαρτυρία υπερήλικα σήμερα, αυτόπτη μάρτυρα κατοίκου της Κοίμησης Σερρών, κάναμε ιστορική καταγραφή της διάσωσης και περίθαλψης του πρώτου Γερμανού πιλότου -κατακτητή που πάτησε το πόδι του στην Ελλάδα, μετά την πτώση του φλεγόμενου Αεροπλάνου του στην Κοίμηση Σερρών στις 6 Απριλίου 1941. Το αεροπλάνο χτυπήθηκε απο Μαχητές του οχυρού Ρούπελ.
Η έρευνα μας συνεχίστηκε με την ανακάλυψη του τρόπου διαφυγής Ελλήνων Μαχητών του Ρούπελ, κρατουμένων της κοινής Βουλγαρικής και Γερμανικής διοίκησης, στην περιοχή των στρατοπέδων της 10ης Μεραρχίας Σερρών. Η ιστορική καταγραφή δημοσιεύεται για πρώτη φορά και έχει μάρτυρα επιβεβαίωσης του τρόπου, απογόνου πρόσφατα θανούντος και διασωθέντος με αυτό τον τρόπο κρατουμένου.
Η Εφημερίδα: «Η Φωνή του Μπέλες» τριμηνιαία έκδοση του Συλλόγου Σταρτσοβιτών & φίλων στο τεύχος 30 και στην 11 σελίδα έκανε ιδιαίτερη μνεία στο περιστατικό απόδρασης των Ελλήνων Στρατιωτών.